***3
ذخیره سازی انرژی در معماری سنتی
•مقدمه
تولید سرپناه همیشه یکی از اولیه‌ترین اقدامات بشر بوده است. اولین منازل به صورت ساخت انواع چادر، کپر و یا ایجاد حفره در تپه‌ها و کوهها شکل گرفته‌اند. بعدها انسان به فکر احداث سرپناه از مواد محکم‌تر افتاد. استفاده از گل و سنگ و ساختن خانه و استفاده از چوب برای پوشاندن سقف و ایجاد خانه‌ها جزو پیشرفت‌های بشر بوده است. سپس نوبت به ابداع خشت خام از گل و ساخت دیوارهای خانه و مسکن با استفاده از خشت خام رسید. زمانی طول کشید تا بشر توانست با استفاده از خشت خام و گل منحنی قوسی که اصطلاحاً طاق‌ضربی نامیده میشود ابداع کند و بدین وسیله سردر ورودی ایوانها و سقف خانه‌ها را که اصطلاحاً گنبد نامیده میشود بسازد. این بزرگترین تحول در ساخت مسکن بود.
تحول بعدی، تاختن یا پختن خشت خام بود. قدم بعدی، تولید ملاتی قوی‌تر از گل بود که آنرا سارج می‌نامند. با استفاده از آجر و سارج و تکنولوژی طاق‌ضربی بشر توانسته است بدیع‌‌ترین ساختمانها و سازه‌ها را به وجود آورد. کم‌کم دانش معماری به وجود آمد. توسعه دانش معماری نه تنها به زیباسازی بناها کمک کرد بلکه به استفاده از درست و بهینه از فضاها نیز کمک کرده است.
شایان ذکر است ضمن گذشت از جنبه‌های هنری بناها که چشم جهانیان را در تمام دوره‌ها به خود دوخته است، این بناها با نوع طراحی که توسط مهندسان و معماران ماهر ساخته شده است، شما را برای داشتن خانه‌ای خنک در تابستان‌های سوزان و مأمنی گرم در زمستانهای سرد تضمین می‌کند.
***4
اثر تابش خورشید
•تابش نور به پنجره تحت زاویه 45 درجه مطلوب خواهد بود. کمتر یا بطور کلی بیشتر از مقدار متناسب و ذکر شده باعث نقصان و یا انعکاس نور از شیشه به درون فضا خواهد شد. چنانچه یک فضا دارای دو پنجره باشد باید نحوه طراحی آن طوری باشد که کوران باد در دو پنجره بکار رفته متناسب باشد و فضا با دریافت تهویه طبیعی در وضوع مطلوب باعث نقصان دمای داخلی فضا نشده و ضمناً تهویه‌ای مطبوع و یکنواخت در فضا داشته باشد.
تأثیر سایه‌بان بر روی پنجره
وجود سایه بان روی پنجره می‌تواند از بسیاری جهات جالب و مفید باشد که به شرح آن می‌پردازیم:
•خنثی نمودن و عدم انعکاسات نوری که بر سطح نما و در نتیجه به پنجره منتقل میشود. به وسیله سایه‌بان و یا قرنیز گرفته شده که در مجموع آرام‌بخش فضا میگردد.
•وجود سایه‌بان و قاب سازی در جوار و اطراف پنجره که با فضای خارجی مربوط میشود باعث تقلیل دما جهت رسیدن به قسمتهای داخلی میگردد.
***5
پیشگیری از ریزش آب باران بر سطح شیشه و نفوذ آب به پشت پنجره در مناطق سرد موجب پیشگیری از یخ‌زدگی سطوح خارجی پنجره و شیشه‌ها میشود. قابل توجه اینکه برای نقاط گرم و خشک و یا گرم و مرطوب وجود سایه‌بان با پیش‌آمدگی جهت تعادل دما در تابستان مورد توجه بوده تا جایی که در شهرهای جنوبی کشور پیشخوان‌سازی جهت مغازه‌ها به شکل فضای سرپوشیده در عرض پیاده‌رو مورد توجه میباشد. انعکاس نور و اثر تابش آفتاب را به مقدار قابل توجهی تا 90 درصد تقلیل می‌دهد.
توجه: تقلیل اثر انرژی حرارتی از تابش خورشید به وسیله سایه‌بان در نقاط گرمسیری با اقلیم گرم و خشک و یا اقلیم گرم و مرطوب مورد توجه میباشد.
***6
اثر سایه بان های متحرک
در مواردی از وجود سایه‌بانهای متحرک به صورت افقی در بالای پنجره و در مورادی در سه جهت یعنی دو پهلوی پنجره به صورت عمودی و بالای پنجره به صورت افقی نصب میشود. سایه‌بانهای متحرک می‌تواند در جهات مختلف و تحت زوایای دلخوان حرکت داشته باشد، به طوری که انعکاسات نوری و حرارتی را در شرایط دلخواه کنترل کرده تا در مواقع نیاز مورد استفاده باشد. بدیهی است رنگ سایه‌بان در جذب و یا دفع نور و انرژی حرارتی در اقلیم های مختلف قابل توجه میباشد. لازم به تذکر است در سایه‌بانهای طبیعی به مانند درختهای گوناگون و بلند در تعادل وضع اقلیمهای گرم در جوار ساختمانها بسیار مؤثر خواهد بود.
ضمناً وجود گل و گیاه و سبزه در تعادل و رطوبت هوای گرم منطقه و همچنین در محوطه بناها بسیار مفید بوده است. این روش در وضع اقلیمهای گرم به‌مانند زابل بسیار مؤثر بوده تا جایی‌که این شهر کویری را دارای آب و هوای مطلوب ساخته است.
***7
• اثر رطوبت در ساختمان
رطوبت در ساختمان باعث میشود که دیوارهای ساختمان نمور شده و مکانی مناسب برای رشد و نمود انواع میکروبها و باکتریها بوجود آمده و در نتیجه اثر رطوبت در فضاهای مسکونی باعث سرماخوردگی‌های مکرر و امراضی چون رماتیسم و غیره میشود.
وجود رطوبت باعث عرق کردن دیوارهای فضا میشود که زیادی آن باعث میشود.
املاح نمکی در مصالح حل شده و بر سطوح فضاها بصورت شوره و سفیدک دیده شود. این نقیصه کمک فراوان در رشد انواع قارچها کرده. ضمناً بوی ناخوشایندی به وجود می‌آورد و زندگی در این محلها را با اشکال و ناراحتی مواجه می‌سازد. اثرات مداوم رطوبت در اختمان باعث تغییر شکل یافتن بسیاری از مصالح در استخوان‌بندی بنا بخصوص پوسیدگی چوبهای بکار رفته در ساختمان و زنگ‌زدگی در و پنجرههای فلزی و کابینتهای آشپزخانه می شود. در موارد دیگر باعث نرم شدن سطوح گچ‌کاری و کوپ‌کردن آنها و در نتیجه جدا شدن از سطح دیوارها میشود، در این موارد، می‌توان با تهویه طبیعی و اصولی در ساختمان و همچنین استفاده از دستگاههای گرم‌کننده که می‌توانند تعرق سطوح دیوارها و در نتیجه نم ساختمان را به میزان قابل توجهی کاهش دهند، جلوی رطوبت یا افزایش آن را گرفت.