***4
•بیداری اسلامی در جهان عرب
•اندیشه سیاسی به طورمعطوف به دوره بحران است.
•اندیشه عرب به طور خاصی مصداق این عبارت است، زیرا در دوران معاصر بحرانهای پی در پی نقش اساسی در شکل گیری اندیشه های عرب و دگرگونی آن داشته است.
***5
•بیداری اسلامی در جهان عرب
•نجیب عیسی: «بحران فرهنگ و روشنفکری در جهان عرب، بخشی از یک بحران فراگیر و کهن است» که آن را بحران «توسعه» می نامند.
•عربها چون ایرانیان، از هنگامی که با دولتهای اروپایی آشنا شدند، به عمق عقب ماندگی خود و توسعه و پیشرفت اروپاییها پی بردند.
•پاسخهای گوناگونی به این معضل داده شده است که یکی از آنها بازگشت به اسلام به مثابه دین و تمدن است.
***6
•بیداری اسلامی در جهان عرب
در واقع، جنبش بیداری اسلامی در جهان عرب پایداری در برابر مخاطراتی بودد که موجودیت آنها به خطر انداخته بود و با اتکا به اصول و مبانی اسلامی انجام شد و اصلاح دینی را به منظور برانگیختن روح ایستادگی در وجود امّت اسلامی در برابر سلطه غرب و نیز ضعف و فساد داخلی برگزید
***7
•بیداری اسلامی در جهان عرب
•بر اساس نوع پاسخهای داده شده آنها در چهار دسته قرار می گیرند.
•این تقسیم بندی پاسخهایی است که اندیشمندان عرب در درون گفتمان اسلامی مطرح کرده اندو نتیجتاً ناسیونالیسم، سوسیالیسم و ایدئولوژیهایی از این دست را پوشش نمی دهد.
***8
•بیداری اسلامی در جهان عرب
تمدن گرایان – عرب گرایان
2. تمدن گرایان – اسلام گرایان
3. اسلام گرایان سنتی
4. اصول گرایان اسلامی
•طهطاوی و خیر الدین تونسی از اندیشمندان برجسته گرایش اول؛
•سید جمال الدین اسد آبادی و تا حدودی محمد عبده از متفکران گرایش دوم؛
•رشید رضا از سخن گویان اصلی گرایش سوم؛
•سید قطب و اخوان المسلمین از فعالان گرایش چهارم؛
***9
•بیداری اسلامی در جهان عرب
•معمولاً در بررسی اندیشه های سیاسی عرب میان گرایشهای گوناگون و متکثر بالا تفاوتی نمی گذارند.
•زید مهم ترین ساز و کار گفتمان دینی معاصر را ایدئولوژی باوری آن می داند که میان اعتدال و تندروی و نیز میان فقیهان و واعظان جمع می کند و همه را در یک صف قرار می دهد.
•وی اعتراف به سلطه مطلق سلف و سنت را از ویژگیهای جنبشهای اسلامی اعم از تندرو و میانه رو می داند.
سید قطب از کسانی بود که از تأویل اجتماعی دین به سوی ایدئولوژی حاکمیت الهی که انسان را نفی می کرد و واقعیت اجتماعی را در اشکال خشکی محصور می کرد، گرایش یافت