***2
مقدمه
این خانه در نزدیکی خانه تاریخی بروجردی و در جوار بقعه مبارکه امامزاده سلطان امیراحمد (که این بقعه نیز از آثار هنری قرن نهم و دهم می باشد ) خانه باشکوهی وجود دارد و به خاطر اینکه سنگ بنای این خانه را شخصی به نام حاج سید جعفر طباطبائی نطنزی بنا نهاده است به خانه طباطبائی موسوم و مشهور گردیده است . در زمینی به مساحت 4730 مترمربع و در حدود سال 1250 قمری با مهارت و هنرمندی معمار معروف کاشانی استاد علی مریم احداث گردیده است .
خانه طباطبایی‌ها مشتمل بر چهار صحن و حیاط می باشد که حیاط مرکزی متعلق به قسمت بیرونی و دو حیاط متعلق به اندرونی و یک حیاط متعلق به خدمه بوده است .
***4
قسمت اندرونی
خانه شامل اتاق پنج دری ساده در مرکز و دو حیاط در دو طرف آن و دارای سرداب هائی که بادگیرها هوا را در آن جریان می دهند که این قسمت محل سکونت خانواده مرحوم طباطبایی بوده است . حیاط ضلع شمال غربی بزرگتر و تعداد اتاقهای آن بیشتر می باشد و دارای سرسرای پذیرائی مجزائی است . در زیر قسمت اندرونی مخصوصا اتاق مرکزی سرداب بزرگی قراردارد که دارای مشخصات منحصر به فرد خود است و به علل مختلف از جمله وجود بادگیر ، سقف ضربی ، نوع مصالح به کار رفته در بدنه ، دو جداره بودن بدنه ، وجود حوضی که قبلا مرکز سرداب بوده ، اختلاف ارتفاع با سطح کوچه حدود 8 تا 10 متر ، نسیم خنکی که از سطح حوض حیاط مرکزی وارد زیرزمین می شود ، همه این عوامل باعث شده تا به خصوص در فصل تابستان 15 تا 20 درجه اختلاف دما بین زیرزمین و بیرون آن مشاهده شود .
***6
قسمت بیرونی
شامل تالار بزرگ ( اتاق شاه نشین ) در مرکز با نورگیرها و پنجره های مشبک رنگی و پنجره های کناری دو جداره که عمودی باز و بسته می شود . این اتاق دارای تزئینات نقاشی و آئینه کاری و گچ بریهای جالب از جمله پنجره های مشبک گچی است که همچون پارچه توری ظریفی به نظر می رسد . در دو طرف اتاق شاه نشین اتاق های گوشواره بنا شده است در جلوی اتاق شاه نشین ، ایوانی با آئینه کاری و گچبری های جالب دیده می شود . در طرفین تالار بزرگ دو حیاط خلوت و نورگیر به صورت قرینه یکدیگر احداث شده است که دارای تابلوهای بدیع نقاشی می باشند و از نفایس آثا رهنری این دیار به شمار می آیند .
***8
اسناد و قراین نشان می دهد که هنرمند بزرگ و نقاشباشی دربار ناصرالدین شاه قاجار یعنی میرزا ابوالحسن غفاری کاشانی ملق به صنیع الملک با مالک خانه دوستی نزدیک و مراوده خانوادگی داشته لذا به احترام دوستی که با مرحوم طباطبائی داشته در اجرای گچ بری ها و ترسیم نقاشی های این خانه نظارت داشته این و این مطلب ارزش و اعتبار تزئینات خانه طباطبائی را بسیار افزایش می دهد .
***9
حیاط خدمه
شامل اتاقهای خدمه ، زیرزمین خدمه ، آشپزخانه و اصطبل زمستانی و تابستانی می باشد که تعدادی از تاقهای خدمه از بین رفته است .
آب خانه از دو رشته قنات دولت آباد و نصرآباد تامین می گردیده است . خانه طباطبائی دارای 5 درب ورودی می باشد که ورودی اصلی به دو ورودی اندرونی و بیرونی در قسمت هشتی تقسیم می گردد . علت پیچ و خم های راهروهای ورودی جهت شکستن اختلاف ارتفاع و نداشتن دید مستقیم است .
لازم به توضیح است که خانه مسکونی و زادگاه شادروان سپیده کاشانی شاعر بزرگ معاصر نیز در مجاورت خانه طباطبائی در جنوب آن قرار دارد .
***11
تهویه سنتی در معماری خانه طباطبایی ها
بوی معطر خاک و زیبایی خانه های قدیمی کاشان ، طراوت باغ تاریخی فین ، بازار تاریخی بزرگ و شلوغ که روزگاری گذرگاه کاروانهای عبوری جاده ابریشم بوده و صدها بنای تاریخی و امام زاده و ... از جمله جاذبه هایی است که هر کسی را به سوی کاشان می کشاند تا از هزار توی خود ، هنر معماران این شهر را به رخ او بکشد.
برای یافتن راز و رمزهای این معماری ، خیابانها را یکی یکی پشت سر گذاشته و از میدان کمال الملک و خیابان علوی ، پا به محله سلطان امیر احمد می گذارم، جایی که گنبد زیبا و فیروزه ای رنگ امام زاده سلطان امیر احمد ، نخستین چیزی است که چشم را به سوی خود می کشد.در آستانه ورودی صحن امام زاده و در سمت راست ، کوچه کم عمقی است با دیوارهای پوشیده از کاه و گل ، که انتهای آن به دری چوبی ختم می شود.بر بالای آن در ، بر صفحه کوچکی نگاشته اند: خانه تاریخی طباطبایی.